Türkiye'de sanayi sektöründe son dönemlerde yaşanan üretim kayıpları ve yatırımların azalması, ekonomik göstergelerle net biçimde gözlemleniyor. Sanayicilerin güven ve yatırım iştahında belirgin düşüş sürüyor.
Son dönemlerde tekstil ve hazır giyim sektörlerinde alan krizi seviyesine ulaşan üretim kayıplarına ek olarak, deri konfeksiyon, ayakkabı, mobilya, ahşap ve makine imalatı sektörlerinde de olumsuz gelişmeler yaşanıyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın son verileri, yeni teşvik sistemine rağmen sanayicilerin yatırım yapma isteğinin belirgin şekilde azaldığını ortaya koyuyor.
Haziran 2023 itibarıyla uygulamaya konulan dezenflasyon programı, yüksek faiz oranları, sıkı para politikaları ve kurların baskılanması, ihracat ve iç piyasada faaliyet gösteren sanayiyi zora soktu. Bu durum, üretim ve kapasite kullanımında daralmaya, iç ve dış siparişlerin azalmasına ve istihdamda gerilemelere neden oldu. Ekonomik politikanın inşaat, maden ve doğa projelerini desteklerken, tarım ve sanayi sektörleri dışlanmış durumda. Bu politika, üretici ve sanayicinin ekonomiden uzaklaştırılmasına yol açıyor.
İstanbul Sanayi Odası ve MÜSİAD'ın raporları, sanayideki gerilemenin devam ettiğine işaret ediyor. Eylül ayında İSO-PMI 46,7 ile 50’nin altında kalarak sektörlerde daralmanın sürdüğünü gösterdi. Bu dönemde tüm sektörlerde yeni siparişler azaldı, üretim ve istihdamda ciddi düşüşler gözlemlendi. Özellikle tekstil ve hazır giyim sektörleri ciddi oranda olumsuz etkilendi ve fiyat indirimleri yapmaya zorlandı.
İhraç edilen ürünlerde ve siparişlerde de gerilemeler söz konusu olup, girdi maliyetleri enflasyon nedeniyle yükselmeye devam etti. MÜSİAD’ın SAMEKS endeksleri de, Eylül ayında 50’nin altında seyrederek sektörlerdeki zayıflamayı ortaya koyuyor. Sanayideki bu daralmanın yanı sıra, yeni yatırım talepleri de, özellikle haziran ayı itibarıyla yürürlüğe giren teşvikler ve desteklere rağmen, önemli ölçüde düştü.
Yüksek faizler ve ekonomik politikaların belirsizliği, finansmana erişimi zorlaştırıyor. Faiz oranları yüzde 60 seviyelerinde seyrederken, iflas ve konkordato başvuruları artmaya devam ediyor. Eylül ayı sonunda 165 işletme iflas kararı alırken, 2085 işletmeye konkordato talebi gerçekleştirildi ve toplam başvuru sayısı artış gösterdi. Bu artış, tüm zamanların rekorlarına yakın seyrediyor.
Sanayinin toplam ekonomideki payı son 25-30 yılda yüzde 30’lardan yüzde 20’ye geriledi. Sanayide yeni yatırımlar ise durma noktasına gelirken, hükümetin ilan ettiği teşviklere rağmen, yatırım istekleri ciddi ölçüde azaldı. Yabancı sermaye girişleri ve yeni teşvik başvuruları neredeyse durma seviyesinde. Kamu ve özel sektör tarafından gerçekleştirilecek yeni yatırımların durmasıyla, ekonomik ortamda öngörülemezlik ve güven eksikliği, sanayiciyi yatırım yapmaktan vazgeçiriyor.
